Een klein aanhangsel is het, de appendix van de stad Mechelen. Klein bouwsel gekend door de Mechelaar als "het overschotje"1. Als een vogelkastje hangt het nog aan de gevel van het ooit zo machtige koopmanshuis " de Ster" grenzend aan de Hoogbrug, verbinding tussen de Guldenstraat en de IJzerenleen. Het vergaat blijkbaar niet. Een taaie tante weerstand biedend aan alle natuurfenomenen en de bommen van recente grote oorlogen. Sinds Karel de Stoute, en dat zijn de jaren 1470, kreeg het aanhangsel de opdracht tol te heffen aan iedereen, ook niet Mechelaars, die daar met paard en kar voorbijkwamen en wat hadden gekocht. Later moest het ook schepen in het oog houden. Het "huizeke" daar aan de Dijle zal denken:" zolang de Dijle en de brug hier liggen zolang zal ik hier hangen als getuige van een roemrijk en woelig verleden." We hebben het over het tolhuisje.

Dat drommeltje heeft inderdaad veel geld ontvangen, afkomstig van aanleggende schepen en voorbijkomend paardengespan, beladen met vis, granen en of groenten. Wellicht bespuwde men toen het geveltje en was het een plaats waar felle ruzies ontstonden omwille van de tol. Niemand betaalt graag belasting. Ook toen was dat zo. Schippers die hier met vis, haver en of zout voorbij kwamen varen moesten omwille van een stapelrecht, aan Mechelen geschonken door Hertog Jan II, een machtig man uit de middeleeuwen, die waren afladen die dan enkele dagen op de markt te koop werden aangeboden. Het overschot laadde men dan terug in om ze vervolgens af te leveren bij de voorziene bestemmeling. Die verontwaardigde zich dan o.a. over de niet al te verse vis!

Was het vasten dan had men op de koop toe nog tienden betalen. Een maatregel van de kerk. Men kon wel gedeeltelijk in "natura" betalen. Boven de geldwaarde van 15 stuivers moest men dan vier kabeljauwen of 48 pladijzen of een gelijke waarde in andere vis bijpassen2. In welke magen deze vis terechtkwam blijft een raadsel, alhoewel! Je kan wel raden hoeveel spanning deze maatregelen veroorzaakten met steden als Antwerpen, Brussel en Leuven. Niets aan te doen. Dura lex sed lex. Oorlogsbodems moesten toen de verworven rechten van Mechelen verdedigen of hoe Mechelen machtig was omwille van een hertog van weleer! De publieke opinie zou vandaag dit economisch voordeel voor Mechelen met kracht misprijzen. Ik ook! Alhoewel, hoe zou je reageren als ge voor uw gezin regelmatig vis op de borden kon serveren! Laten we niet vergeten dat voedsel toen een niet alledaagse garantie was! Hoe rijker een stad, land of staat worden, hoe meer er kan verdeeld worden. De wereld steekt niet simpel in elkaar! Ons oordeel is soms te gemakkelijk geformuleerd. Oordeel niet te vlug, zegt de bijbel! Gij zult geoordeeld worden op basis dat gij oordeelt! Een gegeven om altijd over na te denken ben je nu humanist of gelovige.

Wanneer we vandaag als bezoeker voorbij dit huisje komen, kunnen we wel de reflex opbouwen dat het niet de kleine man is die de geschiedenis maakt maar eerder enkele groten of een groep van mensen die op winstbejag uit zijn. Gelukkig hoort dit gegeven al voor een groot gedeelte achter onze rug. Hopelijk! Blijven we toch maar waakzaam! Of hoe de geschiedenis ons kan waarschuwen!

Laat het tolhuisje nog maar lang hangen.